Επιδημιολογία
Η πάθηση αυτή ανακαλύπτεται συνήθως κατά τη διάρκεια της διενέργειας γαστροσκόπησης σε ασθενείς που εμφανίζουν συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ), δηλαδή οπισθοστερνικό καύσο, «ξινίλες» ή δυσκολία στην κατάποση. Μεταξύ των ενηλίκων ασθενών που υποβάλλονται σε γαστροσκόπηση για ΓΟΠ, μακρύς οισοφάγος Barrett ανευρίσκεται σε ποσοστό 3% με 5%, ενώ βραχύς σε ποσοστό 10% με 20%
Ποια είναι η σημασία του?
Τα διαφορετικά αυτά επιθηλιακά κύτταρα έχουν προδιάθεση στην ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, ενός καρκίνου του οποίου η συχνότητα αυξήθηκε 6 φορές μέσα στις τελευταίες δεκαετίες. Ο κίνδυνος εμφάνισης αδενοκαρκινώματος στους ασθενείς που πάσχουν από οισοφάγο Barrett είναι περίπου 0,5% το χρόνο.
Πως γίνεται η διάγνωση?
Η διάγνωση τίθεται με τη γαστροσκόπηση και τη λήψη βιοψιών, όταν εκπληρώνονται 2 κριτήρια: η ενδοσκοπική εικόνα και η ιστολογική εικόνα. Ενδοσκοπικά, στον οισοφάγο Barrett ο βλεννογόνος του κατώτερου οισοφάγου πάνω από την οδοντωτή γραμμή εμφανίζεται με ερυθρό χρώμα και «βελούδινη» υφή, σε αντιδιαστολή με τον ωχρό βλεννογόνο του φυσιολογικού οισοφάγου. Μετά τη λήψη βιοψιών από τις παραπάνω περιοχές, η ιστολογική εικόνα πρέπει να δείχνει μεταπλασία των κυττάρων, κυρίως σε κύτταρα «εντερικού τύπου». Ο οισοφάγος Barrett ταξινομείται ανάλογα με την έκταση του με τα κριτήρια C και M της Πράγας.
Βραχύς οισοφάγος Barrett
Θεραπεία
Η αρχική θεραπεία του οισοφάγου Barrett είναι η ίδια με αυτήν που συνιστάται στην γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσο, δηλαδή οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs), φάρμακα που καταστέλλουν την έκκριση του γαστρικού οξέος σε μεγάλο βαθμό. Η βασική διαφορά έγκειται στο ότι οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett πρέπει να λαμβάνουν την αγωγή αυτή συνεχώς, ανεξάρτητα από το αν έχουν συμπτώματα ή όχι, για την πρόληψη της καρκινογένεσης. Η χειρουργική θεραπεία με θολοπτύχωση δεν έχει αποδειχτεί ότι προφυλάσσει αποτελεσματικά από την εμφάνιση καρκίνου και γι' αυτό δεν συστήνεται για το σκοπό αυτό.
Ασθενείς με χαμηλόβαθμη δυσπλασία (στη βιοψία)
Οι ασθενείς αυτοί μπορούν να υποβληθούν σε καυτηριασμό με ραδιοσυχνότητες (σύστημα ΗALO). Αυτή είναι μια πολλά υποσχόμενη μέθοδος καυτηριασμού κυκλοτερώς του τμήματος του οισοφάγου Barrett η οποία έχει δείξει καλά αποτελέσματα μέχρι τώρα στην εξάλειψη της μεταπλασίας. Η μέθοδος πραγματοποιείται σε εξωτερική βάση, με χρήση μέθης όπως στην απλή γαστροσκόπηση και είναι ασφαλής.
Ασθενείς με υψηλόβαθμη δυσπλασία
Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται πιο επιθετική θεραπεία. Η ενδοσκοπική μέθοδος αντιμετώπισης είναι η ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή που προτιμάται σε ασθενείς με πρώιμες αλλοιώσεις μικρότερες των 2εκ και στην οποία αφαιρείται με ένα ειδικό μαχαίρι ή βρόχο η αλλοίωση.
Η πιο ριζική, αλλά και συνάμα η θεραπεία με τις περισσότερες επιπλοκές είναι η χειρουργική αφαίρεση του οισοφάγου με τη δυσπλασία, δηλ η οισοφαγεκτομή. Αυτή πρέπει να γίνεται όταν η δυσπλασία επεκτείνεται στον υποβλεννογόνιο χιτώνα ή σε ασθενείς με εκτεταμένη νόσο.
Ενδοσκοπική παρακολούθηση
Οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett πρέπει να τίθενται σε πρόγραμμα ενδοσκοπικής παρακολούθησης με γαστροσκόπηση και λήψη βιοψιών για την εμφάνιση καρκίνου. Όταν δεν υπάρχει δυσπλασία στη βιοψία, τότε πρέπει να υποβάλλονται σε γαστροσκόπηση κάθε 3 έτη. Όταν υπάρχει χαμηλόβαθμη δυσπλασία σε 2 τουλάχιστον ενδοσκοπήσεις με εκτεταμένη λήψη βιοψιών από αρκετά σημεία, τότε η παρακολούθηση πρέπει να γίνεται κάθε ένα έτος.
Αλκιβιάδης Ευθυμίου - Γαστρεντερολόγος Ηπατολόγος στη Θεσσαλονίκη
