Πότε μιλάμε για νόσο; 
Όταν οι μηχανισμοί άμυνας του οισοφάγου ανεπαρκούν για οποιοδήποτε λόγο, τότε ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα και το παραπάνω φαινόμενο αποτελεί πια νόσο. Υπάρχουν ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο και παρουσιάζουν συμπτώματα μια φορά το μήνα ή πιο αραιά, αλλά και ασθενείς με συμπτώματα τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.

Ποιοι είναι οι επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου;
Η γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ) συμβαίνει συνήθως μετά από μεγάλα και λιπαρά γεύματα. Η κατανάλωση πικάντικων τροφών, σοκολάτας, ξινών χυμών, καφέ, αλκοόλ και ξηρών καρπών ευνοεί την εμφάνιση των συμπτωμάτων της ΓΟΠΝ λόγω της χαλάρωσης του σφιγκτήρα που προκαλούν. Επίσης, η ΓΟΠΝ συμβαίνει όταν αυξάνεται η ενδοκοιλιακή πίεση, δηλαδή σε παχύσαρκα άτομα, σε αυτούς που ξαπλώνουν ή σκύβουν μετά από τα γεύματα και στην εγκυμοσύνη. Τέλος, ορισμένα φάρμακα (πχ. αντιχολινεργικά) και το κάπνισμα μπορούν επίσης να χαλαρώσουν τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα και να προκαλέσουν ΓΟΠΝ.

Είναι άμεση η σχέση ΓΟΠΝ και διαφραγματοκήλης;
Η διαφραγματοκήλη είναι η κατάσταση στην οποία το άνω μέρος του στομάχου (που βρίσκεται φυσιολογικά μέσα στην κοιλιά) περνά μέσα από το διάφραγμα στον θώρακα. Όταν αυτό συμβαίνει, ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας δεν λειτουργεί κανονικά, με αποτέλεσμα να υπάρχει έντονη προδιάθεση για ΓΟΠΝ.

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα της ΓΟΠΝ;
Το κλασικό σύμπτωμα της ΓΟΠΝ είναι ο οπισθοστερνικός καύσος, δηλαδή ένα αίσθημα.καψίματος πίσω από το στέρνο, που μπορεί να ξεκινάει από το πάνω μέρος της κοιλιάς και να φτάνει μέχρι το λαιμό. Επίσης οι ασθενείς με ΓΟΠΝ συχνά εμφανίζουν ερυγές (ρέψιμο) και όξινες αναγωγές, δηλαδή παλινδρόμηση του οξέος του στομάχου στο φάρυγγα, η οποία εκδηλώνεται ως «ξινίλα στο λαιμό». Σπανιότερα, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν πόνο στο στήθος που μοιάζει πολύ με αυτόν του εμφράγματος του μυοκαρδίου ή δυσκολία στην κατάποση των τροφών.

Είναι αλήθεια ότι η ΓΟΠΝ μπορεί να σχετίζεται με το άσθμα και άλλες παθήσεις;
Ναι, η νόσος αποτελεί αιτία εμφάνισης άσθματος στους ενηλίκους λόγω του ερεθισμού των βρόγχων από το γαστρικό περιεχόμενο που παλινδρομεί στους πνεύμονες, κατά τη διάρκεια κυρίως του νυκτερινού ύπνου. Επίσης, η ΓΟΠΝμπορεί να προκαλέσει πνευμονία από εισρόφηση,χρόνια βρογχίτιδα, χρόνιοβήχα καθώς και οπίσθια λαρυγγίτιδα. Η φλεγμονή αυτή του λάρυγγα μπορεί να προκαλέσει στους ασθενείς ένα αίσθημα κόμπου στο λαιμό, πονόλαιμο και «βραχνάδα» της φωνής τους.

Πως αντιμετωπίζεται πρακτικά; 
Η θεραπεία της ΓΟΠΝ στηρίζεται στην τροποποίηση ορισμένων καθημερινών συνηθειών και στη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Έτσι, τα άτομα με ΓΟΠΝ πρέπει:

να αποφεύγουν τα μεγάλα και λιπαρά γεύματα, τρώγοντας λιγότερο και πιο συχνά
να μην ξαπλώνουν για τουλάχιστον 2-3 ώρες μετά το φαγητό
να μην κοιμούνται σε ύπτια θέση
να χάσουν τα περιττά κιλά
να αποφεύγουν τις τροφές εκείνες που αναφέρθηκαν παραπάνω
να διακόψουν το κάπνισμα

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι αλλαγές αυτές στις καθημερινές συνήθειες προκαλούν παροδική και όχι μόνιμη ύφεση των ενοχλημάτων. Για το λόγο αυτό, ο ασθενής με ΓΟΠΝ πρέπει να απευθύνεται σε ειδικό γαστρεντερολόγο για τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Τα παλαιότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνταν για τη νόσο ήταν τα αντιό­ξινα, τα γαστροκινητικά και οι ανταγωνι­στές των Η2 ισταμινικών υποδοχέων. Σήμερα, τα νεότερα φάρμακα που ονομάζονται αναστολείς της αντλίας πρωτονίων, έχουν τη δυνατότητα να αναστέλλουν πολύ πιο ισχυρά την έκκριση του γαστρικού οξέος, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζουν πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων και επούλωση των βλαβών, στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών.

Που μπορεί να οδηγήσει η νόσος εάν δεν αντιμετωπιστεί;
Η χρόνια παλινδρόμηση του όξινου περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο μπορεί να προκαλέσει διαβρώσεις και έλκη στο κατώτερο τμήμα του, μια κατάσταση που ονομάζεται οισοφαγίτιδα, Αυτή με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία ή σε στένωση του οισοφάγου, με αποτέλεσμα τη δυσκολία στην κατάποση των τροφών,. Επίσης, η ΓΟΠΝ ευθύνεται για την εμφάνιση μιας κατάστασης που ονομάζεται οισοφάγος Barrett, στην οποία τα επιθηλιακά κύτταρα του οισοφάγου αντικαθίστανται από κύτταρα που μοιάζουν με αυτά του στομάχου ή του εντέρου. Ο οισοφάγος Barrett μπορεί, σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών, να οδηγήσει σε ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη αναγνώριση του και η τακτική παρακολούθηση των ασθενών αυτών.

Αλκιβιάδης Ευθυμίου, FEBG,PhD
Γαστρεντερολόγος